Vanaf 1 maart 2025 start een nieuw experiment binnen de rechtspraak: de Regelrechter. Dit initiatief is bedoeld om juridische geschillen laagdrempeliger, sneller en effectiever op te lossen. De Regelrechter is voorlopig alleen beschikbaar bij de rechtbanken Den Haag, Overijssel, Rotterdam en Zeeland-West-Brabant.
De rechtspraak onderzoekt hiermee drie punten: verlaagt de Regelrechter de drempel om een zaak te starten of verweer te voeren, verloopt de procedure sneller en effectiever dan een reguliere rechtsgang, en worden geschillen vaker in onderling overleg opgelost? Om dit te meten, worden zaken bij de Regelrechter vergeleken met soortgelijke procedures bij de rechtbank Noord-Holland.
Veel rechtzoekenden ervaren drempels bij het starten van een juridische procedure. Zo is een dagvaarding verplicht bij kantonzaken, waarvoor een deurwaarder nodig is. Dit maakt procederen niet alleen complexer, maar leidt ook tot veel verstekvonnissen, waardoor kansen op een schikking verloren gaan. De Regelrechter is ontwikkeld als een laagdrempelig alternatief en sluit aan bij eerdere experimenten in het kader van Maatschappelijk Effectieve Rechtspraak (MER).
De procedure bij de Regelrechter verloopt eenvoudiger en sneller dan een reguliere procedure. Dit zijn de belangrijkste stappen:
1. Aanvraagformulier
De eiser start de procedure niet met een dagvaarding, maar met een eenvoudig aanvraagformulier waarin hij zijn eis en bewijsstukken beschrijft. Dit kan worden ingediend per post, digitaal, aan de balie of via de brievenbus van de rechtbank. De Regelrechter beoordeelt of de zaak in aanmerking komt en geeft de eiser indien nodig 10 dagen om ontbrekende informatie aan te vullen.
2. Reactie van de gedaagde
De gedaagde ontvangt het aanvraagformulier en de bewijsstukken en krijgt de mogelijkheid om schriftelijk verweer te voeren via een reactieformulier. Indien hij een tegenvordering wil instellen, mag deze maximaal €5.000 bedragen. De gedaagde is verplicht deel te nemen aan de procedure als de eiser hiervoor kiest.
3. Verplichte mondelinge behandeling
In tegenstelling tot reguliere procedures vindt altijd een mondelinge behandeling plaats. Tijdens deze zitting kunnen partijen hun standpunten toelichten, hun eis wijzigen of uitbreiden, en proberen tot een schikking te komen. De rechtbank informeert partijen op verschillende manieren, zoals telefonisch, via sms of e-mail.
4. Bewijs en processtukken
Bewijsstukken moeten vooraf worden ingediend. Stukken die minder dan 10 dagen voor de zitting worden overgelegd, kunnen buiten beschouwing worden gelaten, tenzij dit in strijd is met de goede procesorde.
5. Uitspraak en proceskosten
De Regelrechter doet indien mogelijk direct uitspraak tijdens de mondelinge behandeling of kort daarna. De uitspraak wordt per post en, indien mogelijk, digitaal verzonden. Als de gedaagde niet verschijnt of geen verweer voert, kan verstek worden verleend. In dat geval krijgt hij nog 10 dagen de tijd om in verzet te gaan. De partij die in het ongelijk wordt gesteld, betaalt normaal gesproken de proceskosten, tenzij de rechter anders beslist.
Onderzoeksbureau Andersson Elffers Felix evalueert of het experiment de beoogde doelen bereikt. Hiervoor worden zaken bij de Regelrechter vergeleken met reguliere procedures in Noord-Holland. Er wordt gekeken naar het aantal behandelde zaken, de snelheid van de procedure, het percentage schikkingen tegenover uitspraken, en hoe vaak verstek wordt verleend.
Naast deze gegevens wordt onderzocht hoe rechtzoekenden, gemachtigden, griffiemedewerkers en rechters de Regelrechter ervaren. Wordt de procedure als toegankelijker en efficiënter gezien? Hoe beoordelen partijen de verplichte mondelinge behandeling en de mogelijkheid om tijdens de zitting eisen te wijzigen? Ook de impact op de werklast van rechtbankmedewerkers en de rol van rechtsbijstandsverleners worden meegenomen in de evaluatie.
De Regelrechter lijkt een veelbelovende stap richting een toegankelijkere rechtspraak, iets waar wij bij Zuyd Legal Lab ook naar streven. Door het eenvoudiger maken van de procedure en de verplichte mondelinge behandeling krijgen partijen meer ruimte om hun zaak toe te lichten en een oplossing te vinden. Op papier klinkt dit als een verbetering, maar pas over 3 jaar zal uit de evaluatie blijken of de praktijk ook daadwerkelijk aansluit bij de verwachtingen.
Via de downloadbutton kunt u een uitgebreidere blog met juridische verantwoording downloaden.