Geschreven door Vienna Tuwet
“Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, handicap, seksuele gerichtheid of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.” Zo luidt artikel 1 van de Grondwet nadat deze gewijzigd is. Momenteel is nog niet bekend wanneer deze wetswijziging in werking zal treden. Deze nieuwe wet zal in werking treden nadat deze gepubliceerd is in het Staatsblad. In deze blog kunt u lezen waarom dit artikel gewijzigd is.
De Grondwet
De Grondwet is het belangrijkste staatsdocument en de hoogste nationale wet in Nederland. De Grondwet bevat regels voor de regering maar ook grondrechten voor burgers. De grondrechten voor burgers die zijn vastgelegd in de Grondwet, zijn er om burgers te beschermen voor de overheid en de overheid een inspanningsverplichting op te leggen. Voor de burgers zijn er twee soorten grondrechten, namelijk klassieke grondrechten en sociale grondrechten. Klassieke grondrechten zijn rechten die afdwingbaar zijn bij een rechter. Enkele klassieke grondrechten zijn onder andere het kiesrecht, de vrijheid van meningsuiting en het verbod op discriminatie. Sociale grondrechten zijn niet afdwingbaar bij de rechter. Sociale grondrechten zijn er om ervoor te zorgen dat de overheid inspanning verricht voor burgers op bepaalde gebieden. Bij sociale grondrechten kan bijvoorbeeld gedacht worden aan het recht op huisvestiging, het recht op onderwijs en het recht op sociale zekerheid.
Proces wijzigen Grondwet
Het wijzigen van de Grondwet is niet zo gemakkelijk als het wijzigen of aannemen van een wet. De Grondwet kan alleen gewijzigd worden als er eerst een wet wordt aangenomen waaruit blijkt dat overwogen mag worden om de Grondwet te wijzigen. Dit wordt een overwegingswet genoemd. De overwegingswet moet in de Tweede en Eerste Kamer met minstens één stem meer dan de helft worden aangenomen. Deze procedure wordt de eerste lezing genoemd. Nadat de eerste lezing is doorlopen vindt er een tweede lezing plaats. Hierbij dienen beide Kamers met een tweederde van de meerderheid voor te stemmen voor de grondwetswijziging. Nadat de grondwetswijziging wordt aangenomen in de tweede lezing, treedt deze in werking nadat deze is gepubliceerd in het Staatsblad.
Artikel 1 van de Grondwet
Het (oude) eerste artikel van de Grondwet bevat het recht op gelijke behandeling en het verbod op discriminatie op grond van godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook. Het verbod op discriminatie geldt tegenover de wetgever, het bestuur en de rechter. Het verbod op discriminatie is een klassiek grondrecht. Deze is namelijk afdwingbaar bij een rechter. Op 17 januari 2023 heeft de Eerste Kamer ingestemd met het wijzigen van artikel 1 van de Grondwet. Met deze wijziging is voortaan discriminatie op grond van een handicap of seksuele gerichtheid verboden.
De indieners van het wetsvoorstel wilden expliciet “seksuele geaardheid” en “handicap” toevoegen aan de non-discriminatiegronden. In principe was het al verboden om te discrimineren op deze gronden, echter was dit niet specifiek opgenomen in het wetsartikel. De gedachte hierachter is een bevestiging en verankering van de acceptatie en emancipatie van mensen met een handicap en de gelijke behandeling van hetero’s en personen die op hetzelfde geslacht vallen.