Door: Lonny Hoogenberg, Legal Intern bij Zuyd Legal Lab
Boeren die met hun trekkers het malieveld bezetten, trekkers die voor lange files op de autoweg zorgen, plannen voor de halvering van de veestapel, de formule 1 race op Zandvoort die mogelijk wordt verhinderd, honderden bouwprojecten die stil liggen en nog maar een maximumsnelheid van honderd kilometer per uur op de autosnelweg. Al deze zaken hebben een ding gemeen, de stikstofcrisis. Maar wat is de stikstofcrisis nou precies? Een beknopt overzicht van de oorzaken.
Verplichtingen
Op 21 mei 1992 is er een Europese richtlijn aangenomen waarin landen van de Europese Unie de verplichting hebben gekregen om bepaalde natuurgebieden te beschermen. Zogenaamde natura 2000-gebieden. In de Nederlandse wet is dit destijds opgenomen in de natuurbeschermingswet 1998.
Deze wet stelt onder andere de verplichting om een vergunning aan te vragen voor projecten die een schadelijk gevolg kunnen hebben voor de beschermde gebieden. Dus ook voor de gebieden die gevoelig zijn voor stikstof.
De PAS
In 2015 is aan deze wet de Programmatische Aanpak Stikstof toegevoegd oftewel de PAS. De PAS voerde veranderingen door in de vergunningsprocedure. De PAS maakte het mogelijk om beschermingsmaatregelen die nog niet voltooid waren mee te nemen in de vergunningsaanvraag. Dit terwijl het effect van deze maatregelen nog niet is verwezenlijkt.
Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft hierover een uitspraak gedaan. Gelet op eerdere uitspraken kunnen beschermingsmaatregelen slechts meegenomen worden in de vergunningsprocedure indien het positief effect al is verwezenlijkt. Met andere woorden, exit PAS.
Het effect hiervan is dat de manier waarop de stikstofuitstoot berekend wordt bij de vergunning aanvraag, strenger is geworden.
Urgenda
In 2015 heeft de stichting Urgenda een zaak aangespannen tegen de Nederlandse staat. Middels een brief heeft Urgenda de Nederlandse staat verzocht voor 2020 de CO2-uitstoot met 40 procent te verlagen ten opzichte van 1990. De rechtbank is voor een groot gedeelte meegegaan met de stichting, met echter wel een wijziging in het percentage. Namelijk 25 procent minder uitstoot tegenover de 40 procent wat de stichting had geëist.
Na het hoger beroep is de uitspraak door het hof bevestigt. Naar het oordeel van het hof moet worden gesproken van een reële dreiging van gevaarlijke klimaatverandering. Hierdoor bestaat er een ernstig risico voor de huidige generatie inwoners. De Nederlandse staat heeft de verplichting om beschermende maatregelen te nemen tegen deze klimaatverandering, zo oordeelt het hof.
Hoewel dit minder rigoureus is dan wat de stichting heeft geëist, zijn de gevolgen wel zichtbaar. Denk maar aan de stilgevallen bouwprojecten of de boerenprotesten.
Hoe nu verder?
Minister Carola Schouten (Landbouw) gaf eerder aan tijdens het protest van boeren op het malieveld dat er geen halvering van de veestapel komt en tijdens het protest van bouwvakkers dat het land niet op slot zou gaan door de stikstofcrisis. Daarnaast beloofde ze nieuwe drempelwaarde voor het meten van stikstofuitstoot. Het kabinet is daarnaast bezig met het onderzoeken van andere mogelijke maatregelen om de stikstofuitstoot te verlagen. Denk hierbij aan de aangekondigde snelheidsverlaging op autosnelwegen.
Het is de vraag hoe deze nieuwe drempelwaarde te plaatsen valt binnen de uitspraken die er momenteel al liggen, de internationale klimaatverdragen en de Europese verplichtingen. Het is in ieder geval duidelijk dat dit nog een vervolg zal gaan krijgen.