Geschreven door Jasmijn Keulers
Wie in de jaren 90 is opgegroeid kan zich wellicht de sitcom The Fresh Prince of Bel Air nog herinneren. Naast een fictieve versie van Will Smith, speelde er ook een personage genaamd Carlton Banks in deze sitcom. Carlton Banks stond bekend om een iconische move; de ‘Carlton Dance’ op het liedje It’s Not Unusual van Tom Jones.[1]
Anno 2019 heeft het inmiddels zeer populaire schietspel Fortnite de spelers de mogelijkheid geboden om hun personage van dansbewegingen te voorzien. In het spel is ook een dansbeweging met de naam ‘Fresh’ aanwezig en zou zijn gebaseerd op de ‘Carlton Dance’.
Op 17 december jl. werd bekend dat Alfonso Ribeiro, de acteur die Carlton in de jaren 90 speelde, Epic Games heeft aangeklaagd wegens het gebruiken van deze dansbeweging. Epic Games is het bedrijf achter Fortnite. Volgens Ribeiro heeft Epic Games verzuimd om hem te compenseren en heeft zij geen toestemming aan de acteur gevraagd om zijn intellectueel eigendom, zijnde de dansbeweging, te gebruiken.
Maar hoe zit dat eigenlijk? Wordt een dansbeweging beschermd?
Tijd om weer eens een kijkje te nemen in de Auteurswet:
Op grond van artikel 1 Auteurswet (hierna: Aw) mag de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst het werk openbaar maken en verveelvoudigen. De maker mag met het werk naar buiten treden als het zijne en mag het werk tevens verveelvoudigen door het, bijvoorbeeld, op DVD of CD uit te brengen. Dit noemt men het uitsluitend recht van de maker.
Zoals we in mijn eerdere blog over de Endstra-tapes hebben gezien, geeft artikel 10 lid 1 Aw de werken weer waarop auteursrecht bestaat. In dit wetsartikel komen wij ook choreografische werken en pantomimes tegen. We kunnen dus concluderen dat op een dans(beweging) het auteursrecht rust.
Top! Maar wat te doen als iemand er met jouw dansbeweging vandoor gaat?
Wanneer een persoon gebruik maakt van het werk van iemand anders en daarvoor van te voren geen toestemming vraagt, pleegt diegene een onrechtmatige daad ex. artikel 6:162 van het Burgerlijk Wetboek. Het auteursrecht valt namelijk onder de noemer ‘intellectueel eigendom’ en is dus het eigendom van iemand.
De maker heeft verscheidende rechten om handhavend te kunnen optreden:
Hij kan zich verzetten tegen openbaarmaking van zijn werk waarbij zijn naam niet is vermeld;
- Hij kan onttrekking van het verkeer, vernietiging of onbruikbaarmaking vorderen;[2]
- Hij kan toegangsgelden[3] vorderen;[4]
- Hij kan schadevergoeding vorderen en bij de inbreukpleger afdwingen om de genoten winst af te dragen (denk aan royalty’s).[5]
Bovenstaand handhaven is civielrechtelijk, maar er bestaan ook strafrechtelijke bepalingen die inbreuk op het auteursrecht bestraffen. Zo kan degene die opzettelijk inbreuk maakt op iemand zijn auteursrecht, worden gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste 6 maanden of een geldboete van de vierde categorie (zijnde € 20.500).[6] Het moet dan wel gaan om grootschalige inbreuk op het eigendomsrecht.
Op een dansbeweging rust dus het auteursrecht en voor de maker en/of gerechtigde bestaan verschillende mogelijkheden om handhavend op te treden. Rest er nog één onderdeel dat besproken moet worden: de bewijslast.
Binnen het auteursrecht hoeft de maker louter en alleen een werk tot stand te brengen om van bescherming te genieten. Dit heeft voor- en nadelen; het werk is op een goedkope manier beschermd, maar de maker moet erop bedacht zijn dat hij wellicht ooit een keer moet bewijzen dat hij het werk als eerste heeft gemaakt. Er zijn een aantal mogelijkheden om de bewijspositie te versterken, de datum is hierbij cruciaal. De bewijslast is afgeleid van het ‘wie stelt moet bewijzen’-principe van artikel 150 Rechtsvordering.
Wanneer het een dans of muziekstuk betreft, kan de maker een exemplaar van het werk (bijvoorbeeld een CD of USB-stick met daarop een video van de dans) in een dichtgeplakte envelop aangetekend aan zichzelf sturen. De envelop moet dicht blijven om zodoende de kracht van de datumstempel te behouden. Het vastleggen van de datum kan ook bij de notaris gebeuren.
Het Benelux Bureau voor Intellectuele Eigendom (BBIE) heeft onder andere een i-DEPOT Muziek & Media.[7] In dit depot kan de maker zijn songtekst, muziek of film vastleggen.
Let op: het versterken van de bewijspositie door middel van de datum geeft de maker geen intellectueel eigendomsrecht op zijn werk; het biedt dan ook geen bescherming. Alleen de bewijspositie wordt versterkt.
Verenigde Staten
Omdat dit geschil zich in de Verenigde Staten voordoet, neem ik ook nog even een kijkje in de Amerikaanse wetgeving omtrent het auteursrecht:
The Amerikaanse Copyright Act beschermt in sectie 102(a)(4) pantomimes en choreografische werken. Onder een choreografie valt ook ‘A presentation before an audience’.[8] Dit zou interessant kunnen zijn; de sitcom is namelijk opgenomen voor live-publiek. Er zijn echter ook categorieën van dans en beweging die niet worden beschermd door het auteursrecht. Wat opvalt is hoe de Amerikaanse wetgever dit tot in detail heeft uitgewerkt: “Individual movements of dance steps by themselves are not copyrightable, such as the basic waltz, the hustle step, the grapevine, or the second position in classical ballet. The U.S. Copyright Office cannot register short dance routines consisting of only a few movements or steps with minor linear or spatial variations, even if a routine is novel or distinctive.”Ook sociale dansen worden niet beschermd, hieronder valt onder meer de ‘Swing dance’[9] waar de ‘Carlton Dance’ mijn inziens op lijkt.
Of het, gelet op het bovenstaande, een gemakkelijke klus voor Alfonso Ribeiro en zijn advocaten zal worden, betwijfel ik. Ik houd in ieder geval de zaak met belangstelling in de gaten!
[1] De ‘Carlton dance’: https://www.youtube.com/watch?v=zS1cLOIxsQ8
[2] Ervan uitgaande dat de maker tevens de gerechtigde is. Een ander dan de maker kan namelijk ook gerechtigde zijn. In deze blog wordt dit onderdeel echter buiten beschouwing gelaten.
[3] Dit zijn gelden voor het bijwonen van een voordracht, een op- of uitvoering, een tentoonstelling of voorstelling waardoor de inbreuk is gepleegd
[7] https://www.boip.int/nl/ondernemers/idee%C3%ABn/uw-idee-in-een-i-depot#i-depot-muziek-en-media.
[8] Circular 52, Copyright Registration of Choreography and Pantomime, U.S. Copyright Office: 2017, p. 1. Zie ook: https://www.copyright.gov/circs/circ52.pdf.
[9] Circular 52, Copyright Registration of Choreography and Pantomime, U.S. Copyright Office: 2017, p. 3. Zie ook: https://www.copyright.gov/circs/circ52.pdf.