Auteursrecht
Hoe zit dat nu eigenlijk?
Geschreven door Laura Hendriks
Naar aanleiding van een vorig blog over het intellectueel eigendomsrecht wenden wij ons nu specifiek tot het auteursrecht. Het auteursrecht is namelijk niet enkel van toepassing op geschreven
werken. Auteursrecht ontstaat op alle werken van letterkunde, wetenschap en kunst (Art. 1 van de Auteurswet). Het werk moet te zien, horen of lezen zijn. Hij die het auteursrecht draagt is enkel bevoegd tot het openbaar maken en verveelvoudigen van het werk.
Een auteursrechtelijk werk hoeft niet nieuw of af te zijn en geen onderscheidend vermogen te hebben. Een werk moet wel een eigen oorspronkelijk karakter bezitten en een stempel van de maker dragen. Enkel een idee in iemands hoofd draagt geen auteursrecht. Om een beter beeld te geven van de reikwijdte van het auteursrecht enkele voorbeelden (niet uitputtend): een tekening, een choreografie, een muziekstuk (met of zonder tekst), een foto, een mondelinge voordracht, een videoclip, een website, een logo of sieraad.
Verkrijgen van auteursrecht
Het auteursrecht ontstaat geheel van rechtswege. Er is geen enkele formaliteit vereist voor het ontstaan van auteursrecht. Wanneer er toch een datumregistratie gewenst is, kan dit via het i-Depot bij het Benelux Bureau van de Intellectuele Eigendom (BBIE). Met deze registratie kan bewezen worden dat de creatie van een betreffende auteur, op een bepaalde datum al bestond. Deze registratie geldt dan alleen in de Benelux. Ook bij een notaris kan men een onderhandse of authentieke akte op laten stellen waarin iemand als rechtmatig auteur wordt bestempeld. Verder wordt aangeraden ideeën zo uitgebreid mogelijk vast te leggen in een of meerdere uitwerkingen.
De beschermingsduur van het auteursrecht duurt overigens voort tot 70 jaar na overlijden van de auteursrechthebbende. Dit geldt enkel voor deze variant van het intellectueel eigendomsrecht.
Internationaal
Het auteursrecht is niet alleen rechtsgeldig in Nederland. Landen aangesloten bij de Berner Conventie hanteren namelijk een internationale vorm van auteursrecht. In dit verdrag is tevens de vormvrijheid van het auteursrecht opgenomen. Een in Nederland wonende auteursrechthebbende heeft in een andere staat die lid is van het verdrag dezelfde rechten als eigen inwoners. Een buitenlandse auteur heeft dus dezelfde rechten als een in Nederland gevestigde auteursrechthebbende. De Universele Auteursrecht-Conventie is een vergelijkbaar verdrag, dit verdrag vereist echter wel dat men het werk voorziet van een copyrightteken (©), de naam van de auteur en de datum van de eerste openbaarmaking. Het copyrightteken heeft overigens geen juridische status, het laat een derde wel zien wie de originele maker van een werk is.
Overdracht
Wanneer anderen gebruik willen maken van een werk en de auteursrechthebbende gaat hiermee akkoord dan is het aan te raden een licentie af te geven. Deze kan zowel mondeling als schriftelijk worden overeengekomen, uiteraard heeft de schriftelijke variant de voorkeur. Dat wil zeggen dat er toestemming wordt gegeven om een werk op een bepaalde manier en/of voor een bepaalde termijn en/of in een bepaald gebied openbaar te maken of te verveelvoudigen. Het auteursrecht blijft echter in handen van de originele maker. Er kan worden afgesproken dat dit kosteloos gebeurd of tegen vergoeding. Bij een vergoeding betaalt de licentienemer aan de licentiegever (zij met het auteursrecht). Het is raadzaam dit alles vast te leggen in een licentieovereenkomst.
Inbreuk op een auteursrecht
Er is sprake van inbreuk op een auteursrecht in twee gevallen: ten eerste wanneer je het werk van iemand anders openbaar maakt en ten tweede wanneer je een werk verveelvoudigd. Voor beide varianten geldt uiteraard dat de auteursrechthebbende geen toestemming gegeven heeft voor de handelingen. Wanneer je een werk onbewust openbaar maakt blijft er sprake van inbreuk.
De Auteurswet geeft in de artikelen 15 t/m 25 een aantal bij de wet gestelde beperkingen. Hierin zijn vrijheden geregeld voornamelijk gericht op het reguleren van beschikbaarheid van informatie. Men moet hierbij denken aan vrijheid voor de pers om bijvoorbeeld beeldmateriaal te gebruiken, voor instellingen gericht op onderwijs en wetenschap en voor eigen gebruik. Bij de laatste valt te denken aan iemand die een schilderij namaakt van een afbeelding of iemand die een sinterklaasgedicht overneemt van het internet.
We kunnen dus stellen dat er pas inbreuk op het auteursrecht wordt gemaakt wanneer je het werk van een ander openbaar maakt of verveelvoudigt zonder toestemming en zonder dat er een wettelijke beperking van toepassing is.
In procedures rondom het auteursrecht wordt onderzocht of er sprake is van inbreuk op een recht door eerst vast te stellen of er sprake van een werk is. Daarna wordt vastgesteld of er inbreuk is gemaakt op dit werk door te kijken naar het auteursrechtelijk inbreukcriterium. De hoogste rechter die mag beslissen in een Nederlandse auteursrechtszaak is het Europese Hof van Justitie. Een nationale rechter zal bij twijfel navraag doen bij het Europese Hof.
Heeft u nog vragen naar aanleiding van bovenstaand stuk, aarzel dan niet om contact op te nemen met ons kantoor: tel. +31 (0)46 420 72 06 of per mail: legallab@zuyd.nl